20 Ulama Besar yang Melajang Seumur Hidup (Bag. 4 Habis)

15. Jamaluddin al-Qifthi

Beliau merupakan seorang wazir yang lahir pada tahun 548 H dan wafat pada tahun 646 H. Beliau lahir di daerah Qifti yang merupakan dataran tinggi di Mesir dan tumbuh besar di Kairo. Nama lengkapnya, Abu Hasan Ali bin Yusuf bin Ibrahim as-Syaibani al-Qifthi

Yaqut al-Hamawi yang merupakan sahabat al-Qifthi bercerita dalam kitab mu’jam al-Adibba’ bahwa ketika ia bertemu dengan al-Qifthi di Halb (sekarang Aleppo), beliau merupakan seorang yang berseri-seri wajahnya, baik dan cerdas.

Berdasarkan cerita al-Hamawi, tidak ada seorangpun yang mampu menguasai berbagai khazanah keilmuan seperti al-Qifthi. Al-Hamawi menuturkan bahwa al-Qifti menguasai berbagai fan ilmu. Di antaranya, ilmu bahasa, fiqih, hadis, ilmu al-Quran, ushul fiqh, mantiq, perbintangan, sejarah, teknik, dan jarh wa ta’dil.

Karya tulisnya mencapai 26 kitab. Di antaranya, al-Kalam ala Sahih Bukhari, al-Kalam ala Muwattha’ (dua kitab ini tidak sampai selesai ditulis), Tarikh Misr min Ibtidaiha ila Mulki Shalahuddin Iyyaha, ar-Rad ala an-Nashara, at-Tahrir fi Akhbar Muhammad bin Jarir at-Thabari, dan beberapa kitab yang lain.

Ibnu Syakir, seorang sejarawan pernah berkata bahwa al-Qifthi tidak pernah menuliskan kriteria dirinya dalam kitabnya. Seluruh kitabnya diserahkan kepada penerbit daerah Aleppo. Beliau sama sekali tidak menginginkan dunia, bahkan beliau tidak memiliki rumah dan istri.

16. al-Imam an-Nawawi

Beliau merupakan sosok yang sangat masyhur keilmuannya, terutama di kalangan santri pesantren. Beliau memiliki beberapa karya hebat yang sering dikaji di pesantren. Nama lengkapnya Abu Zakariya Yahya bin Syaraf an-Nawawi. Beliau lahir pada tahun 631 H.

Pada tahun 649 H, beliau datang ke Damaskus dan belajar di Madrasah ar-Rawahiyah. Selama 4 setengah bulan, beliau telah hafal kitab at-Tanbih yang merupakan kitab fiqih syafiiyah karya al-Imam Abu Ishaq Ibrahim al-Syairazi al-al-Fairuzabadi (393-476H).

Ketekunnan dan keuletan beliau dalam menuntut ilmu tidak perlu diragukan lagi. Bahkan menurut salah satu muridnya, Abu al-Hasan bin al-Athar, setiap hari an-Nawawi belajar 12 kitab kepada guru-gurunya.

Mulai kitab fiqih: al-Wasith dan Muhadzab; kitab hadis: al-Jam’u baina Sahihain, Sahih Muslim; kitab nahwu: al-Luma’; kitab bahasa: Islahul Mantiq; ilmu sharaf; ushul fiqih; ilmu hadis: Asmaur Rijal; dan aqidah.

Selain kitab-kitab di atas, beliau juga belajar berbagai kitab yang lain dari guru-gurunya yang berbeda.

Setiap waktunya beliau gunakan untuk belajar, mengajar, beribadah, membaca wirid, puasa, berdzikir, bahkan beliau sangat sabar dengan keadaan kehidupan beliau, baik dalam hal makanan maupun pakaian.

Ibnu al-Atthar juga mengatakan bahwa gurunya itu sama sekali tidak pernah menyia-nyiakan waktu yang dimiliki. Semua waktunya dihabiskan untuk hal-hal yang bermanfaat. Bahkan dalam perjalanan pun an-Nawawi menggunakan waktunya dengan baik.

Di antara karya-karyanya yang terkenal adalah Syarh Sahih Muslim, Riyadhus Shalihin, Arbain an-Nawawi, al-Adzkar an-Nawawi, al-Irsyad dan at-Taqrib an-Nawawi yang merupakan kitab ilmu hadis, al-Mubhamat, at-Tibyan fi Adabi Hamalatil Qur’an, dan beberapa karyanya yang lain.

Pada saat kembali ke kota kelahirannya, Nawa, beliau mengalami sakit yang menjadikan beliau pulang ke pangkuan Allah Swt. Pada saat itu tepatnya pada bulan Rajab tahun 676 M. Beliau meninggal dalam keadaan lajang dan masih berumur 45 tahun.

17. Ibnu Taimiyah

Nama lengkapnya Taqiyuddin Abu al-Abbas Ahmad bin al-Mufti Sihabuddin Abdul Halim bin Majduddin Abdis Salam bin Abdullah bin Abdul Qasim al-Harrani. Beliau lahir di Harran pada bulan Rabiul Awal 661 H. Pada tahun 667 H pindah ke Damaskus bersama keluarganya.

Dari guru-gurunya, beliau belajar beberapa fan ilmu, mulai ilmu rijal hadis, ilal hadis, dan fiqhul hadis. Dan beliau sangat cakap dan mahir di bidang-bidang tersebut. Selain itu, beliau juga mahir di bidang ilmu kalam dan keilmuan Islam yang lain seperti tafsir al-Quran dan ilmu kebahasaan.

Beliau mengajar di Damaskus, Mesir dan Iskandariyah. Beliau pernah diuji, disiksa dan dipenjarakan di benteng Mesir dan Damaskus. Bahkan beliau wafat di dalam penjara pada tanggal 20 Dzulqa’dah 728 H dalam keadaan lajang dan belum menikah.

18. Basyir al-Ghazzi

Ulama’ ini juga termasuk salah satu ahli tafsir, nahwu, sastra dan bahasa yang lahir di Aleppo. Beliau lahir pada tahun 1274 H dan wafat pada tahun 1339 H. Nama lengkapnya Muhammad Basyir bin Muhammad Hilal bin as-Sayyid Muhammad al-Alaljati al-Halbi.

Ketika berumur tujuh tahun beliau telah hafal al-Quran. Dan pada umur sembilan tahun, beliau sudah mampu membaca satu buku berbahasa arab (tanpa harakat) dengan lancar dan cepat tanpa kesalahan.

Pada saat belajar di madrasah as-Sayyafiyah dan saat itu umur beliau tiga belas tahun, beliau menghafalkan nadhom Alfiyah ibn Malik hanya dalam waktu 20 hari. Hal ini menunjukkan bahwa beliau merupakan pembelajar yang cepat dan memiliki hafalan yang sangat kuat.

Beliau merupakan orang yang sangat bagus suaranya, apalagi ketika membaca al-Quran. Bahkan beliau dipercaya secara khusus mengimami shalat subuh bulan Ramadhan di masjid besar. Orang-orang dari pelosok kota datang ke masjid tersebut hanya ingin menjadi makmum beliau dan mendengarkan bacaan tilawah beliau.

Beberapa karya beliau di antaranya: Mandhumah as-Syamsiyah (nadhom mantiq), Khadaiqur Randi fi Tarjamati Tarji’i Bandi (nadhom ilmu tajwid), dan beberapa kitab lain yang belum tercetak dan disebarkan.

19. Abu al-Wafa al-Afghani

Beliau lahir pada tahun 1310 H dan wafat pada tahun 1395 H. Nama lengkapnya Mahmud Syah al-Qadiri al-Hanafi bin as-Sayyid Mubarak Syah al-Qadiri al-Hanafi.

Beliau merupakan ulama yang ahli fiqih, ushul fiqih, dan hadis. Pada tahun 1330 H beliau belajar di Madrasah Nidhamiyah Hayderabad India dan keluar dengan mendapatkan beberapa ijazah dari para gurunya, baik dalam hadis, tafsir, fiqih dan hafalan al-Quran. Salah satu guru beliau adalah Syekh Anwarullah yang merupakan pendiri Nidhamiyah Hayderabad.

Setelah lulus dari Nidhamiyah, beliau langsung menjadi pengajar di sana. Beliau mengajar sastra Arab, fiqih, hadis. Beliau juga merupakan pendiri lembaga penerbitan yang bernama Ihya’ul Ma`arif an-Nu’maniyah dan menerbitkan berbagai karya ulama abad ke-2 hijriyah, ke-3 hijriyah, dan setelahnya.

Ketika beliau berkesempatan untuk melaksanakan ibadah haji ke Haram, beliau tidak menyia-nyiakan hal itu. Beliau menggunakan kesempatan tersebut untuk belajar dengan ulama’ besar pada masanya di sana.

Beberapa kitab telah diterbitkan dengan tahqiq dan ta’liq dari beliau. Di antaranya, kitab al-Atsar, ar-Rad ala Siyaril Auza`i, dan Iktilaf Abi Hanifah wa Abi Laila  karya Abu Yusuf, kitab al-Ashl karya Imam Muhammad bin Hasan as-Syaibani, Mukhtashar Thahawi, kitab an-Nafaqat karya al-Jashas dan beberapa kitab yang lain.

Selain menahqiq beliau juga mensyarahi kitab al-Atsar karya Imam Muhammad bin al-Hasan as-Syaibani dan selesai sebelum beliau meninggal. Sehingga beliau sama sekali belum menikah ketika menghadap ke pangkuan Allah.

20. Karimah al-Marwaziyah

Di antara para ulama’ yang melajang seumur hidup, beliau merupakan salah satu yang dari kaum perempuan. Beliau adalah salah satu ulama perempuan yang mendedikasikan hidupnya untuk ilmu.

Namanya, Karimah binti Ahmad bin Muhammad bin Hatim al-Marwazi. Beliau dijuluki dengan Ummi Kiram atau Sit Kiram. Beliau lahir di Marwa pada 365 H dan wafat di Makkah pada tahun 463 H.

Beliau meriwayatkan Sahih Bukhari dari gurunya yang bernama al-Kusmihani dan Zahir as-Syarahsyi dan belum pernah menikah hingga beliau meninggal dunia.

Baca serial “20 Ulama Besar yang Melajang Seumur Hidup” yang lain:

20 Ulama Besar yang Melajang Seumur Hidup (Bag. 1)

20 Ulama Besar yang Melajang Seumur Hidup (Bag. 2)

20 Ulama Besar yang Melajang Seumur Hidup (Bag. 3)